Veelgestelde vragen

Mensenhandel is het werven, vervoeren, overbrengen of huisvesten van een persoon, met het gebruik van dwang (in brede zin) met als doel het slachtoffer uit te buiten. De (beoogde) uitbuiting is de kern van mensenhandel. In Nederland is mensenhandel strafbaar gesteld in artikel 273f van het Wetboek van Strafrecht.

Er zijn verschillende vormen van mensenhandel, namelijk seksuele uitbuiting, arbeidsuitbuiting, criminele uitbuiting, en gedwongen orgaanverwijdering.

Een ‘loverboy’ is een term die vaak gebruikt wordt binnen de context van seksuele uitbuiting van meisjes en jonge vrouwen. De term verwijst naar de wijze waarop de dader te werk gaat. Hierbij gaat de dader doelbewust geveinsde liefdesrelaties aan met beoogde slachtoffers om ze emotioneel afhankelijk te maken. De technieken variëren van dwang, (dreiging met) geweld of een andere feitelijkheid, afpersing, fraude, misleiding, misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht of misbruik van een kwetsbare positie om het slachtoffer in de uitbuitingssituatie te krijgen en te houden. 
 
Hoewel het klassieke beeld van de loverboy (of lovergirl) nog altijd is dat hij of zij beoogde slachtoffers eerst langdurig inpalmt om ze vervolgens seksueel uit te buiten, zien experts al langere tijd dat deze werkwijze steeds meer naar de achtergrond verdwijnt. ‘Loverboys’ bedreigen hun slachtoffers tegenwoordig vaker en sneller. En ze gebruiken daarbij chantage en geweld. Volgens CoMensha versterkt de term loverboy de misvatting dat er sprake zou zijn van verliefdheid, terwijl daders veel agressiever te werk gaan en andere dwangmiddelen inzetten. Bovendien kan de term ‘loverboy’ een positief imago van de dader oproepen. Daarom gebruikt CoMensha in haar communicatie al langer de term ‘mensenhandelaar’ of ‘uitbuiter’.

Het exacte aantal mensen dat in Nederland slachtoffer wordt van mensenhandel is niet bekend. Mensenhandel speelt zich meestal af in het verborgene en slachtoffers worden vaak niet gezien. Bovendien melden niet alle professionals die te maken krijgen met slachtoffers van mensenhandel dit bij CoMensha. Alleen opsporingsinstanties zijn hiertoe verplicht. Voor een beter beeld van de aard en omvang van mensenhandel in Nederland registreert CoMensha jaarlijks het aantal gemelde slachtoffers. In 2022 registreerde CoMensha 814 nieuwe slachtoffers. Dit is slechts een fractie van het daadwerkelijke aantal slachtoffers: volgens schattingen van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) zijn er jaarlijks ongeveer 5.000 mensen in Nederland slachtoffer van mensenhandel.

Tip: voor meer gedetailleerde informatie over aard en omvang van mensenhandel in Nederland, raadpleeg ons meest recente jaarbeeld.

Bronnen:
Jaarbeeld CoMensha 2022

Slachtoffers van mensenhandel in beeld bij CoMensha 2017-2021

Multiple Systems Estimation Slachtoffers Mensenhandel Nederland 2016-2019

Slachtoffers van mensenhandel hebben uiteenlopende behoeften aan hulp en ondersteuning. In Nederland zijn er diverse organisaties beschikbaar om hen bij te staan, zowel op praktisch als psychologisch vlak. Als je meer wil weten over de beschikbare hulp in jouw regio, aarzel dan niet om contact op te nemen met de zorgcoördinator. Indien er in de regio geen zorgcoördinator is, kan contact worden opgenomen met CoMensha.  
 
Tip: Voor een overzicht van de zorgcoördinatoren in diverse regio’s, raadpleeg onze pagina over zorgcoördinatoren

Een zorgcoördinator fungeert als het centrale aanspreekpunt voor slachtoffers van mensenhandel binnen een specifieke regio. Zorgcoördinatoren zorgen ervoor dat slachtoffers van mensenhandel de zorg en hulp krijgen die zij nodig hebben. Daarnaast houden zij toezicht op de procedures, vanaf de initiële aanmelding tot de uiteindelijke afsluiting van het zorgtraject. Ook professionals en burgers kunnen met zorgen en signalen van mensenhandel bij de zorgcoördinator terecht. Ook dragen zorgcoördinatoren bij aan het vergroten van de bewustwording over mensenhandel in de regio en het verbeteren van de ketensamenwerking. 
 
Tip: Voor een overzicht van de zorgcoördinatoren in diverse regio's, raadpleeg onze pagina over zorgcoördinatoren.

De B8-bedenktijd biedt niet-Nederlandse slachtoffers van mensenhandel een periode om na te denken over het doen van aangifte. Deze bedenktijd kan maximaal drie maanden duren. De bedenktijd wordt toegekend wanneer er gegronde vermoedens en signalen zijn dat iemand slachtoffer van mensenhandel is. Na een informatief gesprek met de opsporingsdiensten krijgen slachtoffers de kans om tot rust te komen en te overwegen of ze aangifte willen doen.

Let op: voor mensen zonder rechtmatige status waarop de Dublinverordening van toepassing is, bedraagt de bedenktijd maximaal 30 dagen.

Slachtoffers van mensenhandel kunnen zich melden bij de opsporingsdiensten. Na een informatief gesprek wordt bij gegronde vermoedens en signalen van mensenhandel de B8-bedenktijd toegekend. Wanneer slachtoffers aangifte doen, ziet de IND dit als een aanvraag voor een verblijfsvergunning (B8-vergunning). Dit is een tijdelijke verblijfsvergunning zolang het onderzoek loopt.

De vergunning wordt in principe voor 1 jaar afgegeven en kan maximaal 2 keer met 1 jaar worden verlengd. Slachtoffers zijn verplicht mee te werken aan het onderzoek van de opsporingsdiensten. Eenmaal in het bezit van de B8-vergunning, heeft het slachtoffer dezelfde rechten en plichten als Nederlandse staatsburgers: recht op uitkering, verplichting om een zorgverzekering aan te vragen, recht op opvang en zorg, en het recht om te werken.

Bovenstaande beschrijving is een vereenvoudigde weergave van de procedure beschreven in paragraaf B8.3 van de Vreemdelingencirculaire. Voor meer gedetailleerde informatie, klik hier.

CoMensha coördineert en bemiddelt bij de eerste opvang van slachtoffers van mensenhandel in Nederland, maar wij hebben zelf geen opvanglocaties. CoMensha bemiddelt namens het slachtoffer om een geschikte opvangplek te vinden bij een van de specialistische opvangvoorzieningen voor slachtoffers van mensenhandel. Dit zijn zowel centrale, door de rijksoverheid gefinancierde plekken, in de Categorale Opvang Slachtoffers Mensenhandel, als decentrale plekken, die door de lokale overheid beschikbaar worden gesteld.

Categorale Opvang Slachtoffers Mensenhandel (COSM) 

Voor slachtoffers van mensenhandel die geen rechtmatig verblijf in Nederland hebben en EU onderdanen, kan CoMensha specialistische opvang regelen in de COSM voor de duur van de bedenktijd (maximaal 90 dagen). In de B8/3-regeling is vastgelegd dat CoMensha voor deze opvang exclusieve plaatsingsbevoegdheid heeft. Slachtoffers met rechtmatig verblijf in Nederland kunnen geen gebruik maken van de COSM. Zij dienen een beroep te doen op opvangvoorzieningen van de gemeente.

Opvang van slachtoffers van arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling 

CoMensha coördineert voor de Nederlandse Arbeidsinpectie (NLA) de crisisopvang voor vermoedelijke slachtoffers van arbeidsuitbuiting of ernstige benadeling. De NLA-opvang is speciaal opgericht om de Arbeidsinspectie te allen tijde de mogelijkheid te geven slachtoffers in de opvang te kunnen plaatsen, of het nu om individuen, groepen of gezinnen gaat.

Opvang Slachtoffers Mensenhandel Multiproblematiek (OMM) 

Slachtoffers van mensenhandel met complexe problemen op verschillende gebieden hebben passende hulp en specialistische zorg nodig. Denk bijvoorbeeld aan slachtoffers van mensenhandel met een lichte verstandelijke beperking die worstelen met verslavingen en/of psychiatrische problematiek. Speciaal voor deze doelgroep is de OMM ingericht. CoMensha coördineert deze opvang en de plaatsing.

Overige opvang 

CoMensha zoekt naar passende opvang in de vrouwen- en maatschappelijke opvang voor volwassen slachtoffers van mensenhandel met rechtmatig verblijf in Nederland (Nederlandse nationaliteit of een andere nationaliteit). Ook voor slachtoffers zonder rechtmatig verblijf en EU onderdanen die inmiddels aangifte van mensenhandel hebben gedaan, bemiddelt CoMensha bij het vinden van een geschikte opvangplek in de vrouwen- en maatschappelijke opvang. De COSM is er alleen voor de duur van de bedenktijd, daarna dienen slachtoffers door te stromen naar andere decentrale plekken in de vrouwen –en maatschappelijke opvang indien opvang nog gewenst is.  
 
Tip: voor een gedetailleerd overzicht van de opvanginstellingen die op verzoek van CoMensha slachtoffers van mensenhandel hebben opgevangen, raadpleeg ons meest recente jaarbeeld.

Om ons te kunnen inzetten voor de belangen en rechten van slachtoffers is het van belang dat mensen vermoedens van mensenhandel ook bij twijfel melden. Onze Helpdesk is telefonisch bereikbaar via (033) 448 11 86 van maandag tot en met vrijdag van 09:00 tot 17:00 uur. Buiten kantooruren kan je mailen naar info@comensha.nl.

Tip: kijk voor meer informatie op onze Helpdesk pagina.