Vormen van mensenhandel
Mensenhandel is een wereldwijd probleem. Deze ernstige vorm van uitbuiting kenmerkt zich door het gebruik van dwang in de vorm van geweld, chantage of misbruik van de kwetsbaarheid en afhankelijkheid van het slachtoffer. Er zijn verschillende vormen van mensenhandel:
Seksuele uitbuiting is de meest bekende vorm van mensenhandel. Het betreft het gedwongen verlenen van seksuele diensten ten behoeve van (financieel) gewin voor anderen. Seksuele uitbuiting komt voor in de fysieke seksuele dienstverlening, maar ook in het online domein. Bijvoorbeeld in de vorm van gedwongen seksuele diensten via digitale platforms.
Seksuele uitbuiting in de seksuele dienstverlening
Seksuele uitbuiting en seksuele dienstverlening zijn niet hetzelfde. Sekswerk is in Nederland een legaal beroep. Desalniettemin is de sector seksuele dienstverlening wel kwetsbaar voor uitbuiting.
‘Loverboys’
Een ‘loverboy’ is een term die vaak in verband wordt gebracht met seksuele uitbuiting van meisjes en jonge vrouwen. Het klassieke beeld van de ‘loverboy’ is dat de dader zijn slachtoffers eerst langdurig inpalmt en ze vervolgens seksueel uitbuit. Echter zien experts al langere tijd dat deze werkwijze steeds meer naar de achtergrond verdwijnt. ‘Loverboys’ bedreigen hun slachtoffers tegenwoordig vaker en sneller. En ze gebruiken daarbij chantage en geweld. Daarom gebruikt CoMensha in haar communicatie de term ‘mensenhandelaar’ of ‘uitbuiter’.
Tip: voor een gedetailleerd beeld van aard en omvang van seksuele uitbuiting in Nederland, raadpleeg ons meest recente jaarbeeld.
Arbeidsuitbuiting
Arbeidsuitbuiting verwijst naar gedwongen arbeid of dienstverlening buiten de seksuele dienstverlening. Slachtoffers worden gedwongen om in vaak erbarmelijke omstandigheden te werken en tegen geen of te weinig salaris.
Gedwongen arbeid
Gedwongen arbeid vindt meestal plaats binnen formele werkgever-werknemer relaties en omvat vaak contracten en andere wettige overeenkomsten. Deze vorm van uitbuiting komt voor in sectoren die georganiseerd zijn via brancheverenigingen, collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) of belangengroepen. Voorbeelden hiervan zijn de transportsector, bouwsector of horeca.
Gedwongen dienstverlening
Gedwongen dienstverlening daarentegen speelt zich meestal af in de informele sector, waar doorgaans geen officiële arbeidsovereenkomsten of brancheverenigingen bestaan. Het omvat activiteiten zoals gedwongen huishoudelijk werk, onder dwang werken als au-pair of gedwongen verkoop van straatkranten.
Tip: voor een meer gedetailleerd beeld van aard en omvang van arbeidsuitbuiting in Nederland, raadpleeg ons meest recente jaarbeeld.
Slachtoffers van criminele uitbuiting worden gedwongen tot het plegen van criminele activiteiten, zoals zakkenrollerij, diefstal en drugsgerelateerde misdrijven. Daarnaast omvat criminele uitbuiting ook het onder dwang ronselen van nieuwe slachtoffers voor criminele uitbuiting of andere vormen van mensenhandel.
Non-punishment beginsel
Slachtoffers van criminele uitbuiting komen vaak eerst in beeld als dader. Slachtoffers van criminele uitbuiting en andere vormen van mensenhandel worden beschermd door het zogeheten non-punishmentbeginsel. Dit beginsel moet voorkomen dat slachtoffers worden vervolgd of bestraft voor strafbare feiten die zij onder dwang hebben gepleegd.
Tip: voor een meer gedetailleerd beeld van aard en omvang van criminele uitbuiting, raadpleeg ons recente jaarbeeld.
Slachtoffers van gedwongen orgaanverwijdering worden gedwongen om een orgaan af te staan. Vanwege het beperkte aantal geregistreerde slachtoffers is nog relatief weinig bekend over deze vorm van mensenhandel in Nederland.